کدام خود؟
============
سلام
یک نکته کلیدی در فهم مسائل هست که به نظر من در فلسفه و در تدبر در قرآن و کلام بزرگان به درد بخور هست.
مقدمه
=======
متاسفانه مشکلی که اکثرا ما داریم این است که به یک سری شستشوهای مغزی دچاریم.
شستشوهای مغزی ای که شاید کسی از روی قصد و غرض به ما اعمال نکرده باشد ولی ما آن را گرفته ایم.
عاداتی که همواره همراه ماست. نه عادات رفتاری روزمره. بسیار عمیق تر و پیچیده تر. عادات اعتقادی که راه ذهن خود را بر روی بررسی آن بسته ایم.
چیز هایی که فکر می کنیم صد در صد است.
هر چند که در مورد آن موضوع هم گاهی تفکر می کنیم ولی بخاطر قدرت این عادات تفکر ما ذائل می شود و به درد نخور.
از مهمترین این عادات زشت "خود بدن پنداری" است.
(کلمه را همین الان ابداع کردم)
انسان چیست؟
انسان یک چیز است یا چند چیز؟
آیا انسان بدن است؟ فکر است؟ انرژی است؟ ماده است؟ گیاه (و رشد کننده) است؟ حیوان (و غریضه و غریضه مند) است؟ جماد است؟ باد است؟ چیست؟
بررسی مشکل
=========
مشکل اینجا خودش را نشان می دهد که حتی فیلسوف ترین ما نیز که خود را مجرد از دنیا می داند نیز در نطق خود را ماده می نامد. و این هنگامی آشکار می شود که می گوید:
من رفتم.
من خوردم.
من بودم.
من مقام گرفتم.
من حالم خوب نبود.
دل درد دارم.
و ...
البته اگر صرفا این موارد برای ارتباط با همنوعان نباشد مشکلی محسوب نمی شود ولی مشکل جایی است که به این موارد ایمان داریم. از کسی که چنین است باید پرسید آیا واقعا اعتقاد داری که روحی مجرد از ماده داری؟ اگر چنین است چطور عمل غذای مادی خوردن را به خود نسبت می دهی؟ مگر روح با خوردن غذای دنیوی سیر می شود؟
خرق عادت
===========
برای رفع این مشکل باید پرسید.
باید از گوینده (ولو خود انسان باشد) باید پرسید کدام من؟
وقتی می گوییم من رفتم. باید از خودمان بپرسیم کدام "من" رفت؟ آیا روح سیر کرد؟ آیا آن که نسبت به کل مکان ها وضع یکسان دارد رفت؟ آیا آن که در همه جا هست و در هیچ جا نیست رفت؟ آیا آن که مجرد از مکان است رفت؟ یا بدن او رفت؟
نگاه که متفاوت شود دنیا تغییر خواهد کرد.
هین سخن تازه بگو تا دو جهان تازه شود // وارهد از حد جهان بی‌حد و اندازه شود
برای رفع مشکل باید سخن گفت.
دست کم اگر در بین محاورات روزمره مجبور به استفاده از ادبیات عامیانه هستیم، گاهی که با خود سخن می کنیم و در خلوت هستیم باید درست سخن بگوییم.
باید زین پس بجای اینکه بگوییم من خوابیدم بگوییم بدنم خوابید. بجای اینکه بگوییم من گشنه ام بگوییم بدنم گشنه است. بجای اینکه بگوییم من چند سال پیش به دنیا آمدم و چند سال دیگر از دنیا خواهم رفت بگوییم این چند سال شمسی دنیوی پیش به وجود آمد و شکل گرفت و چند سال دیگر نیز خواهد رفت...
نگرش نو
===========
اینجاست که طلیعه فکر نو و نگرش نو و درست تر ظهور خواهد کرد.
که اگر این من نیستم، پس من چیست؟
و اگر خوردن این و رفتن و مرگ و حیات این برای من نیست، پس مرگ و حیات و رفتن و خوردن من چیست؟ آیا اصلا این قیود بر قامت من نشستنی است؟؟؟؟ یا خیر؟
تدبر قرآن با پرسش
============
و با این تفکر (که خود هر کس می تواند متفاوت از بدنش باشد) می توان در قرآن گشت و سیر نویی داشت. می توان از نازل کننده ی قرآن، از خدای عزیزمان بپرسیم:
خدا جان، اینجا که فرمودی لَکُمْ فِیهَا فَاکِهَةٌ کَثِیرَةٌ مِّنْهَا تَأْکُلُونَ یا وَتَأْکُلُونَ التُّرَاثَ أَکْلًا لَّمًّا ، آیا منظورت این بوده که بدن فلان کس خورد یا فلان کس خودش خورد؟ اگر فلان کس خودش خورد، این چه خودی بود و آن چه غذا؟
خدا جان، وقتی گفتی فَإِنَّهُمْ لَآکِلُونَ مِنْهَا فَمَالِئُونَ مِنْهَا الْبُطُونَ آیا منظور همین شکم های دنیوی بوده؟ یا نه؟
اذْهَبْ إِلَىٰ فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغَىٰ آیا منظور از اذهب پیاده روی دنیوی بوده؟ یا نوع دیگری از رفتن؟
و من فکر می کنم آیات دیگری در قرآن وجود دارد که با مقایسه و در کنار هم قرار دادن این آیات خداوند متعال به ما می گوید که منظور از اینها بدن دنیوی است یا روح اخروی یا غیر از اینها. باید با دقت و با بررسی قرآن بخوانیم.